นายสมพงษ์ จิตรสี ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 8 บอกว่า “พนมสมอ” มีที่มาจากหลักฐานพงศาวดารและตำนานกล่าวว่า แหล่งโบราณคดีเขาสมอแครงเป็นชุมชนโบราณตั้งแต่สมัยพุทธกาล ส่วนหลักฐานโบราณคดีพบว่าเป็นชุมชนเก่าแก่ร่วมสมัยทวารวดี ลพบุรี สุโขทัย และอยุธยา เรื่องเล่าจากศิลาจารึกเป็นภาษาขอม ระบุไว้วางเป็นหมูบ้านพราหมณ์ เดิมที่ใช้ชื่อว่า พนมสมอ ก็เลยมีการเปลี่ยนแปลงเนื่องจากมีรอยพระพุทธบาทตะแครง ก็เลยมีการเพี้ยนคำจาก พระพุทธบาทเป็นเขาสมอแครงมาจนถึงปัจจุบันนี้
โดยพบหลักฐานโบราณสถานและโบราณวัตถุ หลักฐานเอกสารกล่าวว่า สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้เสด็จไปฉันจังหันใต้ต้นสมอ ณ บริเวณเขาสมอแครง และองค์เจดีย์บนเขาสมอแครงยังเป็นที่บรรจุพระธาตุของพระอรหันต์ทั้งสอง คือ พระอุบาลีเถระและพระศิริมานนท์เถระ บนเขาสมอแครง เดิมมีวัดโบราณมากถึง 7 วัด แต่ปัจจุบันเหลือ 7 วัด คือ วัดตระพังนาค วัดสระสองพี่น้อง (เป็นวัดที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงสร้างไว้) วัดพระพุทธบาท และวัดร้างบนยอดเขาสมอแครง และองค์เจดีย์บนเขาสมอแครง หรือวัดเจดีย์ยอดด้วน เป็นวัดเก่าแก่สมัยสุโขทัย ได้มีการบูรณปฏิสังขรณ์หลายครั้ง และพบหลักฐานโบราณวัตถุสำคัญบนเขาสมอแครง เช่น พระพุทธรูป พระเครื่อง รอยพระพุทธบาทเครื่องถ้วย สระน้ำโบราณ ศิลปะสมัยทวาราวดี สุโขทัย อยุธยา
นอกเหนือจากรอยพระพุทธบาทตะแคงแล้ว ยังมีพระพุทธบาทจำลอง อายุ 528 ปี ที่สร้างด้วยหินทรายแกะสลัก สันนิษฐานว่าสร้างในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 8 แห่งกรุงศรีอยุธยา เมื่อครั้งครองราชย์โดยใช้เมืองพิษณุโลกสองแควเป็นราชธานี ที่มีผู้สร้างไว้เพื่อเป็นพุทธบูชาด้วย โดยในพื้นที่ยังมีโรงเรียนผู้สูงอายุบ้านเขาสมอแคลงอีกด้วย
สำหรับโรงเรียนผู้สูงอายุบ้านเขาสมอแคลง เกิดขึ้นจากการรวมตัวของผู้นำชุมชนและชาวบ้าน จัดตั้งขึ้นเพื่อจัดหารายได้สนับสนุนกิจกรรมของโรงเรียนผู้สูงอายุบ้านเขาสมอแคลง จึงมีรายได้จากหน่วยงานเพียงเล็กน้อย จึงอยากจะจัดกิจกรรมเพื่อนำรายได้ทั้งหมดมาสนับสนุนกิจกรรมของโรงเรียนผู้สูงอายุบ้านเขาสมอแคลง เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการเรียน วัสดุอุปกรณ์ และค่าเดินทางต่างๆ ยังและสงเสริมให้ประชาชนสนใจต่อการออกำลังกาย ส่งเสริมให้ประชาชนรู้จักโบราณสถาน โบราณวัตถุในชุมชน จึงเกิดกิจกรรม “RUN TO GIVE พนมสมอมินิมาราธอน 2020 ครั้งที่ 2” ขึ้นมา
สำหรับงานวิ่ง “RUN TO GIVE พนมสมอมินิมาราธอน 2020” เพื่อจัดหารายได้สนับสนุนกิจกรรมของโรงเรียนผู้สูงอายุบ้านเขาสมอแคลง โดยประเภทการวิ่ง “RUN TO GIVE พนมสมอมินิมาราธอน 2020” มินิมาราธอนระยะทาง 10.5 กม. ฟันรันระยะทาง 6.0 กม. และวิ่งเพื่อสุขภาพระยะทาง 2.5 กม. ชายและหญิง ทุกรุ่นอายุ ผู้เข้าเส้นชัยลำดับที่ 1 – 5 จะได้รับถ้วยรางวัลพร้อมเหรียญรางวัล มากกว่า 200 รางวัล ยกเว้นระยะทาง 2.5 กม. จะได้รางวัล Overall ภายในงานยังมีรางวัลนักวิ่งแต่งกายแฟนซียอดเยี่ยม รางวัลขวัญใจมหาชน และพร้อมลุ้นรับของรางวัลอื่น ๆ อีกมากมายภายในงาน ยังมีรำวงย้อนยุคกับผู้สูงอายุ และทอดผ้าป่าสามัคคีอีกด้วย สำหรับผู้ที่สนใจสามารถสมัครและลงทะเบียนผ่านระบบออนไลน์ได้ที่ https://www.promptrun.com/running/runtogive2020/ ตั้งแต่วันนี้จนถึง 31 ตุลาคม พ.ศ. 2562
